ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΤΗΣ COP28. Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το παγκόσμιο κλίμα (UNFCCC) υπεγράφη από 198 κράτη μέλη και ισχύει από 21 Μαρτ. 1994. Κάθε χρόνο, τα Μέρη της συνέρχονται σε Διάσκεψη (COP), με στόχο την μείωση της παγκόσμιας μέσης αύξησης της θερμοκρασίας κάτω των 2ο C και τον περιορισμό της στους 1,5ο C άνω των προβιομηχανικων επιπέδων. Η τελευταία Διάσκεψη (COP28) έγινε στο Ντουμπάι από 30 Νοε. έως 12 Δεκ. 2023, υπό την προεδρία του Σουλτάνου Αλ Τζάμπερ, επικεφαλής του Οργανισμού Πετρελαίου των Εμιράτων και με την ευρεία συμμετοχή πολιτικών, ακτιβιστών και επιχειρηματιών. Παρότι κατά τη Διάσκεψη διαπιστώθηκε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έφθασαν πάλι στα επίπεδα ρεκόρ του 2022, ούτε συμφωνήθηκε το διακύβευμα της «άμεσης κατάργησης» των ορυκτών καυσίμων ούτε εκπονήθηκε – για μια ακόμη φορά- ουσιαστικό σχέδιο για την επίτευξη των μειώσεων. Απλά τα κράτη κλήθηκαν με την Απόφαση σε «σταδιακή απεξάρτηση» από τα ορυκτά καύσιμα, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της «μηδενικής χρήσης» έως το 2050, όπως προτείνει η Επιστήμη. Οι ισχυρές πλουτοπαραγωγικές χώρες επέβαλαν και πάλι τη θέλησή τους, αδιαφορώντας για την επιβίωση του Πλανήτη.
ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Η «Συνθήκη της Λισαβόναs» είναι ένα διεθνές κείμενο της ΕΕ που τέθηκε σε ισχύ από 1 Δεκ.2009, υποκατέστησε το «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα», τροποποίησε προηγούμενες Συνθήκες και έδωσε νέες νομοθετικές εξουσίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα, όμως, με πρόσφατα δημοσιεύματα, επιφανείς προσωπικότητες (think tanks) και εκτός Κοινοβουλίου, εκφράζουν την άποψη ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας χρήζει αναθεώρησης και προσαρμογής στις σημερινές γεωπολιτικές, κλιματολογικές και τεχνολογικές πραγματικότητες. Οι μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψουν στους Ευρωπαίους να εμπεδώσουν την εθνική κυριαρχία τους ενεργώντας στα πλαίσια μιας Ευρώπης περισσότερο αποτελεσματικής σε θέματα ασφάλειας, άμυνας, ψηφιακού μετασχηματισμού, υγείας (πανδημίες) και αλληλεγγύης. Ειδικοί εκτιμούν ότι το έργο της αναθεώρησης θα ολοκληρωθεί εντός του 2024.
Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ. Αποτέλεσμα της συνάντησης Μητσοτάκη και Ερντογάν στην Αθήνα την 7η Δεκεμβρίου 2023, ήταν η υπογραφή της «Διακήρυξης των Αθηνών» με την οποίαν οι δύο Ηγέτες δεσμεύτηκαν για τη διεξαγωγή διαλόγου προς επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο χωρών και την εφαρμογή ΜΟΕ προς εξάλειψη των εντάσεων. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, το μορατόριουμ αυτό είναι ευχετικό και δεν παράγει νομικά δικαιώματα ή υποχρεώσεις για τα Μέρη. Γι’ αυτό, άλλωστε, και η Τουρκία συνεχίζει την αναθεωρητική πολιτική της έναντι της Ελλάδος, έστω και σε ηπιότερους τόνους λόγω της Διακήρυξης , με την προσδοκία εξασφάλισης ευνοϊκών όρων της προμήθειας εξοπλισμών της από το Εξωτερικό, ιδίως από τις ΗΠΑ. «Γκρίζο» σημείο της Διακήρυξης η αναφορά του Ερντογάν στην «τουρκική» μειονότητα της Δυτ. Θράκης, για να λάβει άμεση απάντηση από τον Έλληνα Πρωθυπουργό ότι το θέμα της ταυτότητας των μειονοτήτων έχει λυθεί οριστικά στη Λωζάνη το 1923 και η Θράκη είναι παράδειγμα αρμονικής συμβίωσης μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων ως Ελλήνων πολιτών.
ΑΙΣΙΟΙ ΟΙΩΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Αισιόδοξες είναι οι εκτιμήσεις των αναλυτών της BANK of AMERIKA (BofA) περί την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδος την οποίαν αναμένουν ότι θα κάνει επιθετική μείωση του χρέους της. Οι προβλέψεις της Κομισιόν «λένε» ότι για το έτος 2023, το χρέος θα παρουσιάσει μείωση 19,7 ποσοστιαίων μονάδων (π.μ.) σε σχέση με το 2019, ενώ για το 2024 η μείωση αναμένεται στις 8,9 π.μ. έναντι του 2023 και για το 2025 στις 4,1 π.μ. έναντι του 2024. Σε νεότερες αναλύσεις, η BofA πρόβλεψε ρυθμό ανάπτυξης για την Ελλάδα 1,1% για το 2024 και 1,7% για το 2025 και επιβεβαίωσε βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της Χώρας το 2023 λόγω των αναβαθμίσεων που πέτυχε κατά 2 σκαλοπάτια από τους Οίκους αξιολόγησης Moody΄s και Fitch και ένα σκαλοπάτι από τους S&P και την DBRS. Ειδικότερα η αναβάθμιση από τον Οίκο Fitch το βράδυ της 1ης Δεκ. 2023 επισφράγισε τη βελτίωση των θεμελιωδών στοιχείων της Ελλάδος και επισημοποίησε την επαναφορά της στο χάρτη των θεσμικών επενδυτών. Ο αντίκτυπος από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αναζωπυρώνει τις προσδοκίες των εγχωρίων επιχειρήσεων (τράπεζες, εταιρείες κοινής ωφέλειας, επιχειρήσεις σχετιζόμενες με το Δημόσιο κλπ) για αντίστοιχες αναβαθμίσεις επ΄ωφελεία των πελατών τους.
ΤΟ ΓΕΕΘΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ. Πολλές είναι οι εμπειρίες που αποκόμισαν το καλοκαίρι του 2023 οι Ένοπλες Δυνάμεις από τη σωτήρια συμβολή τους στη κατάσβεση των πυρκαγιών και την αντιμετώπιση των πλημμυρών που έπληξαν τον Θεσσαλικό κάμπο. Με δεδομένο ότι αυτές οι καταστροφές θα συνεχισθούν και με σκοπό την άμεση αντιμετώπισή τους, το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) , κατόπιν εισήγησης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, αποφάσισε τη θέσπιση «Διοίκησης Κατασκευών/Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών» υπό το ΓΕΕΘΑ, συγκροτούμενη από τμήματα της ΜΟΜΚΑ (Μονάδα Μελετών και Κατασκευών του ΓΕΕΘΑ), των Ειδικών Δυνάμεων, της Αεροπορίας Στρατού κλπ και με δυνατότητες επέμβασης σε ολόκληρη την Επικράτεια. Επικεφαλής της Διοίκησης ορίσθηκε ο Αντιστράτηγος (ΜΧ) Μιχαήλ Κλούβας ο οποίος, ως Διοικητής της ΜΟΜΚΑ κατά τις πλημμύρες, με επιτυχία διεύθυνε το διασωστικό της έργο. Καθήκον της νέας Διοίκησης είναι η συνεργασία και παροχή συνδρομής στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και στόχος του ΓΕΕΘΑ να εξασφαλίσει πλήρη ετοιμότητα εκτέλεσης των αποστολών της με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗ ΓΑΖΑ. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ), αγγλιστί International Court of Justice-ICJ, είναι όργανο του ΟΗΕ και εκδικάζει διαφορές μεταξύ κρατών. Οι Αποφάσεις του είναι δεσμευτικές, μη εφέσιμες και χωρίς δύναμη επιβολής. Κατόπιν Προσφυγής της Νοτ. Αφρικής σχετικά με τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας, το Δικαστήριο, με την από 26/1/2024 Προσωρινή/Ενδιάμεση Απόφασή του (interim ruling), αποδέχθηκε μεν τα επιχειρήματα της Πραιτώρια «περί υπαρκτού κινδύνου» για την Παλαιστίνη ως ευλογοφανή αλλά δεν υποστήριξε κατά του Ισραήλ πράξεις γενοκτονίας σε βάρος των Παλαιστινίων , ούτε έκανε μνεία για κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο, κάλεσε το Ισραήλ να λάβει όλα τα δυνατά μέτρα για να προλάβει και τιμωρήσει κάθε δημόσια υποκίνηση γενοκτονίας αντίθετη προς τη Σύμβαση του ΟΗΕ «Περί Γενοκτονίας» του 1948 και να επιτρέψει την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στην Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ δήλωσε ότι δεσμεύεται από την Απόφαση αλλά θα υπερασπισθεί των εγγενών δικαιωμάτων του, ενώ οι Παλαιστίνιοι την παρουσίασαν ως «ηθική νίκη» και «δικαίωση της τραγωδίας στη Γάζα». Παρότι η τελική Απόφαση θα χρειασθεί κάποια χρόνια για να εκδοθεί, η Προσωρινή δυνατόν να χρησιμεύσει ως νομική βάση Αποφάσεων άλλων Δικαστηρίων, όπως του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, αρμόδιου για την ποινική δίωξη εγκλημάτων γενοκτονίας, πολέμου, άδικης επίθεσης.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΑΣΠΙΔΕΣ» (EUNAVFOR ASPIDES). Στις 19 Φεβρ. 2024, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσε έγκριση για την διεξαγωγή της ευρωπαϊκής ναυτικής επιχείρησης «ASPIDES» στην Ερυθρά Θάλασσα, με αποστολή την απόκρουση με πολεμικά μέσα και ηλεκτρονικά αντίμετρα των από θάλασσα και αέρα επιθέσεων των φιλοϊρανών ανταρτών της Υεμένης Χούθι κατά των εμπορικών πλοίων που διαπλέουν την περιοχή η οποία μέχρι το Σουέζ αποτελεί θαλάσσιο άξονα εξαιρετικής στρατηγικής και οικονομικής αξίας που αν αποκλεισθεί θα προκαλέσει σοκ στην παγκόσμια Οικονομία. Η νομική στήριξη της επιχείρησης δόθηκε με το 2242 Ψήφισμα του ΣΑ/ΟΗΕ το οποίο καλεί τους Χούθι να σταματήσουν τις επιθέσεις κατά των εμπορικών πλοίων και εμπόρων και κατοχυρώνει το δικαίωμα τους προς άμυνα με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Τη χερσαία τακτική διοίκηση της επιχείρησης ανέλαβε η Ελλάδα με το Στρατηγείο της 1ης Στρατιάς/ European Union Operation Headquarters (EU-OHQ) υπό τον Αρχιπλοίαρχο Βασ. Γρυπάρη και Γάλλο Υποδιοικητή, ενώ την εν πλω διοίκηση η Ιταλία. Η αρμάδα κρούσης αποτελείται από τη γερμανική φρεγάτα Hessen,το ιταλικό αντιτορπιλικό Caio Duillio, τη Γαλλική φρεγάτα Languetdoc και την ελληνική φρεγάτα ΥΔΡΑ (F-452) επί της οποίας θα επιβαίνει και Ομάδα του Τμήματος Ναυτικών Ειδικών Επιχειρήσεων του ΠΝ. Η δύναμη θα ενεργεί στα πλαίσια του επιχειρησιακού σχεδιασμού (operational plan) και τους κανόνες εμπλοκής (rules of engagement) που εγκρίθηκαν στις 13/2/2024 από τη Στρατιωτική Επιτροπή και την Επιτροπή Πολιτικής Ασφάλειας και Μονίμων Αντιπροσώπων της ΕΕ και προβλέπουν συντονισμό με την επιθετική επιχείρηση «PROSPERITY GUARDIAN» που διεξάγουν ΗΠΑ και Ηνωμ. Βασίλειο στην περιοχή κατά των Χούθι. Το πρωΐ της 26ης Φεβρ. 2024, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικής Ασφάλειας ( ΚΥΣΕΑ) έδωσε την προβλεπόμενη έγκριση και άδεια του για τον απόπλου από τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας της Φ/Γ ΥΔΡΑ η οποία, έχοντας εκτελέσει με επιτυχία όλες τις προπαρασκευαστικές εργασίες, «έλυσε κάβους» λίγο μετά την 21.00 ώρα της ιδίας ημέρας με πρώτο σταθμό, κατά πληροφορίες, το λιμάνι της Σούδας. Η Ο21 εύχεται στο πλήρωμα της Φ/Γ καλή επιτυχία στο έργο τους και επιστροφή χωρίς απώλειες στην Πατρίδα.
ΚΥΠΡΟΣ: ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΗΠΑ-ΓΑΛΛΙΑ . Τον Δεκ. 2022, μεταξύ της Εθνικής Φρουράς Κύπρου (ΕΦΚ) και των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) των ΗΠΑ, υπεγράφη στη Λευκωσία «Πρόγραμμα Διμερούς Αμυντικής Συνεργασίας» (ΠΔΑΣ) για το έτος 2023, δεδομένης και της άρσης του εμπάργκο πώλησης όπλων προς την Κύπρο. Στις 19 Φεβρ. 2024, οι δύο Δυνάμεις υπέγραψαν νέο ΠΔΑΣ με πρόβλεψη την συνεκπαίδευση σε αντικείμενα ειδικών επιχειρήσεων, παροχής Α΄ Βοηθειών στο πεδίο της μάχης, συνεργασίας στη ναυτική έρευνα και διάσωση κλπ. Στα πλαίσια του προγράμματος και από 15 Ιαν. – 9 Φεβρ. 2024, συνδιοργανώθηκε και διεξήχθη η ΤΑΜΣ «PROTEAS-3» με σενάρια εκτέλεσης βολών από ταχύπλοα σκάφη κατά επίγειων και θαλάσσιων στόχων, εκπαίδευσης στον αγώνα σε κατοικημένες περιοχές, προστασίας κρίσιμων υποδομών κλπ. Παρόμοιο Πρόγραμμα υπεγράφη τον περασμένο Νοέμβριο μεταξύ της ΕΦΚ και ΕΔ της Γαλλίας για τα έτη 2024-25 που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων συνεκπαίδευση σε θέματα προσβολής μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αποτροπής αμφιβίων επιχειρήσεων, εκκένωσης αμάχων και έρευνας και διάσωσης. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος, στις 14 Φεβρ. 2024 στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κύπρου, διεξήχθη άσκηση ναυτικής συνεργασίας στην έρευνα και διάσωση υπό την επωνυμία «CYP/FRAN -1/2024» στην οποία συμμετείχαν η γαλλική Φ/Γ PRONENCE που ναυλοχεί μόνιμα στην Κύπρο και το κυπριακό περιπολικό ανοικτής θαλάσσης «ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ». Κατά το ΓΕΕΦ, η άσκηση υπήρξε επωφελής για τη διαλειτουργικότητα και ανταλλαγή τεχνογνωσίας των ναυτικών αποστολών με ορίζοντα την ασφάλεια που απαιτεί πολύμερη διασυνοριακή δράση.
Η ΔΙΕΥΡYΝΣΗ ΤΩΝ BRICS. Από 1-1-2024, τρεις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγικές χώρες (Ιράν, Σαουδ. Αραβία, Εμιράτα), η Αίγυπτος με το «χρυσοφόρο» Σουέζ και η Αιθιοπία με τους πλούσιους υδάτινους πόρους, έγιναν αποδεκτές στην Ομάδα των BRICS, ανεβάζοντας τον αριθμό των μελών της σε 10 και αλλάζοντας τον λογότυπό της σε «BRICS+». Μετά την διεύρυνση, η Ομάδα που τώρα εκπροσωπεί το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και παράγει το 28% του παγκόσμιου ΑΕΠ, θα παρουσιάσει αύξηση μεριδίου στο πετρέλαιο παγκοσμίως από το 20,4% στο 43,1% και θα εκτινάξει την επενδυτική ικανότητά της στα 45 τρισ. δολάρια, με αποτέλεσμα την υψηλή χρηματοδότηση της δικής του Αναπτυξιακής Τράπεζας η οποία, με τη σειρά της, θα χρηματοδοτεί επιλεγμένες αναπτυσσόμενες Οικονομίες. Στον οικονομικό τομέα προέχει η απεξάρτηση από το δολάριο ΗΠΑ με τη καθιέρωση κοινού εναλλακτικού νομίσματος που θα προκαλέσει την εξάλειψη ή δραστική μείωση χρήσης και επίδρασης του δολαρίου στις εμπορικές και επενδυτικές συναλλαγές παγκοσμίως. Όμως η ηγεμονία του δολαρίου ΗΠΑ είναι δύσκολο να εκπέσει διότι πρόκειται για ένα σκληρό αποθεματικό και εμπορικό νόμισμα τραπεζικής χρηματοδότησης και συναλλάγματος, χρησιμοποιούμενο από τους Αμερικανούς ως ισχυρό διπλωματικό και οικονομικό όπλο. Οι BRICS+ υποστηρίζουν ότι η αναβάθμιση της οικονομικής εμβέλειας που πέτυχαν με την διεύρυνση είναι εξίσου σημαντική με την γεωπολιτική επίδραση που θα έχουν στον «Παγκόσμιο Νότο» - έναν όρο που οι ίδιοι καθιέρωσαν. Εν τούτοις τα πάντα εξαρτώνται από αστάθμητους διεθνείς παράγοντες όπως οι μεταξύ τους διασυνοριακές διαφορές, οι εν εξελίξει πόλεμοι, η πορεία της παγκόσμιας Οικονομίας, οι αντιδράσεις ΗΠΑ και Δύσης κ.α.
ΧΑΡΙΤΑ ΜΑΝΤΟΛΕΣ: ΜΙΑ ΖΩΣΑ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Κατά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, η Χαρίτα Μάντολες, 27 ετών τότε, ζούσε με την οικογένειά της στο χωριό Ελιά, 11 χλμ δυτικά της Κερύνειας. Την 21η Ιουλίου, οι εισβολείς συνέλαβαν στην περιοχή 40 άμαχους εκ των οποίων 12 άντρες και οι λοιποί γυναικόπαιδα, συμπεριλαμβανομένης και της Μάντολα με τα 2 μικρά τέκνα της. Τους βασάνισαν και σκότωσαν εν ψυχρώ όλους τους άντρες, μεταξύ των οποίων και τον σύζυγο της Μάντολες, τον πατέρας της και άλλα 4 συγγενικά της πρόσωπα. Η Χαρίτα με τα τέκνα της σώθηκαν, κατέφυγαν στη Λάπηθο και από εκεί στην Αμμόχωστο και Λεμεσό. Έκτοτε, η Χαρίτα ξεκίνησε ένα τιτάνιο αγώνα για την δικαίωση των θυμάτων και αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας, άλλοτε διαμαρτυρόμενη κατά των «επισήμων» μπροστά στην Πράσινη Γραμμή, άλλοτε με συνεντεύξεις και διαλέξεις και άλλοτε μπαίνοντας στις σχολικές αίθουσες για να κρατήσει ζωντανό το διαπραχθέν έγκλημα στη Κύπρο. Το 2004, με το άνοιγμα στα Κατεχόμενα, ξέθαψε τα λείψανα των οικείων της που ήταν θαμμένοι σε ομαδικό τάφο στον τόπο του μαρτυρίου τους, τα έθαψε εκ νέου στην Ελιά και συνεχίζει τον αγώνα μέχρι σήμερα, έχοντας την υποστήριξη του απανταχού Ελληνισμού. Δικαίως έλαβε την τιμητική προσωνυμία « Η Μάννα των Αγνοουμένων» του 1974.

*Ο Ευάγγελος Γριβάκος ... ΕΔΩ!